Slapen met de ogen open: kan dat eigenlijk wel?

Slapen met de ogen open: een tegenspraak? 

Wij mensen koppelen lekker slapen aan volledige ontspanning. De spieren in ons lichaam verslappen en de oogleden sluiten zich volledig. Slapen met de ogen open lijkt daardoor eigenlijk onmogelijk. We weten uit eigen ervaring dat onze oogleden steeds zwaarder worden wanneer we moe worden. Aan het eind van de inslaapfase blijven onze ogen dan volledig gesloten en we beginnen te dromen. Vanuit anatomisch oogpunt zijn onze ogen niet bedoeld om 's nachts open te blijven. Zelfs overdag knipperen we meerdere keren per minuut en blijven onze ogen niet langere tijd achtereen geopend. Alleen op die manier is het mogelijk om tranen over het hoornvlies te verdelen en is een normale beweging van het ooglid mogelijk. Knipperen is ook om een andere reden belangrijk: het beschermt de ogen tegen vreemde voorwerpen en tegen onaangename luchtbewegingen. 's Nachts hebben onze hersenen echter volledige duisternis nodig en daarom moeten onze ogen volledig gesloten blijven. Terwijl daglicht ons stimuleert, is het gedurende de nacht hinderlijk, omdat het ervoor zorgt dat ons lichaam onvoldoende slaaphormoon, melatonine, aanmaakt. In uitzonderlijke gevallen komt het toch voor dat de ogen zich tijdens het slapen niet volledig sluiten en dat de slaapkwaliteit daaronder lijdt. 

Wanneer slapen mensen met de ogen open?

Heb je wel eens een baby gezien die zonder de ogen te sluiten een beetje voor zich uit staart? Het is echt mogelijk dat mensen slapen met de ogen open. Maar er bestaat wel een opvallend onderscheid: waar dit bij jonge kinderen niet schadelijk is, geeft het bij volwassenen een in ernst toenemend probleem aan. Als je als volwassene niet met gesloten ogen slaapt, kan dat verschillende oorzaken hebben. De belangrijkste zijn:

• Onvoldoende diepe slaap
  De echte reden waarom baby's zoals eerder vermeld vaak met geopende ogen slapen, is omdat hun slaap vaak oppervlakkig blijft. Als zij de fase van diepe slaap niet bereiken, blijven de ogen open. Hoewel het er zeker merkwaardig uitziet, hoef je je er niet ongerust over te maken.
• Stress
  Stress is een van de grootste tegenhangers van een gezonde nachtrust, omdat het vaak zorgt voor problemen met inslapen en doorslapen. Dit komt omdat je je tijdens het slapen niet volledig kunt ontspannen als je gestrest bent. Een negatieve gedachtencirkel houdt je wakker. Het kan dan tijdens je REM-slaap gebeuren dat je ogen niet volledig gesloten blijven. 

• Slaapverlamming
  Tijdens het slapen zijn de spieren normaal gesproken los en ontspannen. Dat gebeurt niet bij mensen met een slaapverlamming. Deze passieve toestand kan voor hen ook voortduren na het wakker worden. De ogen kunnen dan bijvoorbeeld geopend zijn, terwijl de desbetreffende persoon zichzelf in bed ziet liggen en niet in staat is om een vinger te verroeren. Dat is best beangstigend!
• Hazenogen
  Hazenogen worden in vaktaal 'lagophthalmus' genoemd. Het betreft een beschadiging van de zevende hersenzenuw waardoor er onvolledige controle is over de spieren in het gezicht. De getroffenen kunnen bijvoorbeeld een of beide oogleden niet volledig sluiten. De naam 'hazenogen' verwijst terug naar het oude bijgeloof dat hazen tijdens het slapen nooit de ogen sluiten. Vandaag de dag weten we inmiddels dat dat niet het geval is, maar de beschrijving is gebleven.
• Vegetatieve toestand
  Mensen die zich in een vegetatieve toestand bevinden, hebben helaas vaak ernstige neurologische schade opgelopen. Dit betreft ook de controle over de oogspieren. De patiënten zijn niet meer in staat oogbewegingen uit te voeren. Daaronder valt ook het willekeurig sluiten van de oogleden, zodat de ogen geopend blijven.

Welke tekens wijzen erop dat ik 's nachts slaap met open ogen?

Hoe weet je of je 's nachts je ogen open hebt? Bij mensen die hun bed delen met een geliefde valt het vroeg of laat op als zij 's nachts met de ogen open slapen. Mensen die alleen slapen, worden tijdens de nacht niet zelf wakker, en dat maakt het lastig voor hen om te herkennen of ze last hebben van dit slaapprobleem. Er zijn enkele tekens die er op kunnen wijzen dat je je oogleden tijdens het slapen niet volledig sluit:

• Je hebt last van een verergerde tranenvloed.
• Je ogen zijn vaak droog of geïrriteerd.
• Je ogen jeuken en branden.
• Je ogen zijn vaak rood.
• Je oogbol voelt heel koud of warm aan.

Heb je wel eens last van een of meer van deze klachten? Dat is geen reden voor paniek. Je kunt het beste een afspraak bij de oogarts maken om je ogen te laten nakijken. Als de oogarts bij het onderzoek krassen op het hoornvlies vindt, kunnen die worden veroorzaakt door het onvoldoende sluiten van de oogleden tijdens het slapen.

Wat te doen bij oogleden die tijdens de nacht niet goed sluiten?

We kunnen je geruststellen: in veel gevallen zijn stress en inspanning er de oorzaak van dat mensen 's nachts slapen met de ogen open. Er zijn enkele hulpmiddelen beschikbaar die je slaapkwaliteit verbeteren en die zorgen voor een aangenamere nachtrust:

• Warmtepads
  Warmtepads voor de ogen? Ook al koppelen de meeste mensen warmtebehandelingen eerder aan andere lichaamsdelen, je ogen zijn uiteindelijk ook een spier. En een warmtemasker kan de spieren in je ogen voor het slapengaan ontspannen, zodat je vervolgens minder problemen hebt om je oogleden volledig te sluiten.
• Ontspanningstechnieken
  Als je vanwege stress met de ogen open slaapt, kunnen ontspanningstechnieken zoals yoga of meditatie voor het slapengaan zorgen voor een betere slaapkwaliteit, omdat je daardoor tot rust komt en een einde maakt aan spanning.

• Slaapmasker
  Een slaapmasker zorgt voor volledige duisternis en beschermt de ogen tegen het binnendringen van vreemde voorwerpen. Zo helpt dit geliefde slaapaccessoire je bij een aangenamere slaapervaring. Omdat het ook zorgt voor een lichte druk op de ogen, werkt het ook ondersteunend zodat je je oogleden gesloten houdt.
• ÄIngreep door een arts
  In hardnekkige gevallen kan een behandeling met botox of een behandeling van het bovenste ooglid, zoals 'lidloading', helpen om ervoor te zorgen dat je de ogen weer kunt sluiten.